Σαφάρι Βιβλίων

Tο σήμα του είναι ένα βιβλίο που τρέχει. Και οι οπαδοί του είναι μία κοινότητα βιβλιόφιλων που μετρά περισσότερα από 330.000 μέλη σε όλον τον πλανήτη - 500 μόνο στην Ελλάδα. Τους αναγνωρίζεις από το ότι αφήνουν βιβλία σε δημόσιους χώρους, προσδοκώντας να τα πάρει κάποιος άγνωστος που θα τα διαβάσει και θα κάνει το ίδιο, με τη σειρά του, σε μια άλλη καφετέρια, σε ένα άλλο παγκάκι, σε έναν άλλο σιδηροδρομικό σταθμό - μέχρι και στην κορυφή των Ιμαλαΐων έχει βρεθεί βιβλίο με αυτό το σήμα! Αυτή είναι η λογική του BookCrossing. H διαρκής ανταλλαγή βιβλίων, η παγκόσμια σκυταλοδρομία ανάγνωσης, η ανοιχτή βιβλιοθήκη. Τα βιβλία, λένε οι bookcrossers, δεν πρέπει να σκονίζονται στα ράφια. Αν τα αγαπάς, πρέπει να φροντίσεις να κυκλοφορούν. Διάβασέ τα, καταχώρισέ τα (αξιολόγησέ τα) και απελευθέρωσέ τα. Read-Register-Release, λέει το σύνθημά τους. H πρωτότυπη αυτή ιδέα ξεκίνησε το 2001 από έναν 40άρη - σήμερα - Αμερικανό, τον Ρον Χορνμπέικερ, που εγκαινίασε την ιστοσελίδα www.bookcrossing.com για τη δωρεάν κυκλοφορία βιβλίων. Κάθε βιβλίο που μπαίνει σε αυτήν την περιπέτεια παίρνει έναν κωδικό και εφοδιάζεται με μία ετικέτα, που δηλώνει ότι δεν έχει χαθεί αλλά είναι περιπλανώμενο. Όποιος το παίρνει στα χέρια του, καλείται να ενημερώσει την ιστοσελίδα, να το σχολιάσει και να το ξαναφήσει ελεύθερο ανακοινώνοντας, πάλι μέσω Διαδικτύου, πού μπορεί κανείς να το ανακαλύψει. Έτσι έγινε μια μέρα, και το «Mν» του Μίμη Ανδρουλάκη βρέθηκε σφηνωμένο παραμάσχαλα στο άγαλμα του Μακρυγιάννη κοντά στην Πλάκα. Οι γιαγιάδες το έβλεπαν καχύποπτα, αλλά ένα ζευγαράκι το πήρε. Έκτοτε χάθηκαν τα ίχνη του. Τέτοιες απώλειες είναι αναμενόμενες, ωστόσο κάποτε, μπορεί αυτό το βιβλίο να επανεμφανιστεί. Το πιο συναρπαστικό είναι ότι μέσω του κωδικού του, μπορεί κανείς να παρακολουθήσει το «ημερολόγιο καταστρώματός» του. Μπορεί επίσης να μπει σε ένα forum και να «συζητήσει» με άλλους bookcrossers. Σήμερα, στο BookCrossing. com υπάρχουν καταγεγραμμένα 1.756.000 βιβλία και σε λιγότερο από τέσσερα χρόνια, τα μέλη του έχουν δεκαπλασιαστεί! Κατά μέσο όρο, στην Αμερική είναι 30-50 χρόνων, στην Ελλάδα μεταξύ 20-35. Τα περισσότερα είναι γυναίκες, εξ ου και κυκλοφορεί πολλή γυναικεία λογοτεχνία, βρίσκει όμως κανείς και πλήθος απαιτητικά έργα και μεταξύ των σχολίων, εξαίρετες κριτικές.

Ο φίλος μου Γιάννης B. είναι bookcrosser, με ψευδώνυμο φυσικά, όπως όλοι. Στο «προφίλ» που έχει φτιάξει στη σχετική ιστοσελίδα, αντί για φωτογραφία του υπάρχει ένα σκιτσάκι. Αυτό που τον κεντρίζει σε τούτη την ιστορία είναι το κυνήγι του θησαυρού, το «σαφάρι βιβλίων» όπως λέει. Εκείνος, μάλιστα, διαλέγει πού θα αφήσει ένα βιβλίο, με κριτήρια σημειολογικά. Πριν από τους Ολυμπιακούς Αγώνες, ο Γιάννης πήρε την πρωτοβουλία να διοργανώσει στην Αθήνα μια μαζική «απελευθέρωση» βιβλίων «ελληνικού πνεύματος». Πέρασε την ειδοποίηση στο www.bookcrossing.com και... παρέλαβε στο σπίτι του μια εκατοστή βιβλία, τα οποία καταχώρισε, σχολίασε και «παράτησε» εδώ κι εκεί. Ειδικά τον «Υμνωδό» (Στην αυλή των τυράννων, Κάκτος) της Μαίρης Ρενώ, τον άφησε στον Εθνικό Κήπο την ημέρα της Τελετής Έναρξης και έμαθε αργότερα, από το «ημερολόγιό» του, πως τον βρήκε μια Αγγλίδα τουρίστρια που ενθουσιάστηκε και τον «απελευθέρωσε» στο κέντρο του Λονδίνου. Ο Γιάννης είναι μέλος από τον Ιούλιο 2003, πολύ δραστήριο μάλιστα. Έχει «απελευθερώσει» 163 βιβλία (τα 130 ήταν δικά του), από τα οποία 48 κυκλοφορούν συστηματικά, και έχει «βρει» 77. Το πρώτο του το είχε ανακαλύψει στο μπαράκι Toy Cafe της πλατείας Καρύτση, και ήταν ο «Ανύπαρκτος Ιππότης» του Καλβίνο. Διόλου ευκαταφρόνητη συνάντηση... Σήμερα, με πληροφορεί, θα «απελευθερωθούν» πολλά. Μεταξύ τους, ένας Πέτρος Μάρκαρης και μια Πατρίτσια Χάισμιθ που θα... κάνουν βόλτα στον Εθνικό Κήπο. Ανακαλύψτε τα!

Οι Έλληνες δεν έχουν αναγνωστική κουλτούρα. Το 43,8% του πληθυσμού άνω των 15 χρόνων δεν διάβασε κανένα βιβλίο το 2003 (σύμφωνα με την περσινή έρευνα της VPRC για το Κέντρο Βιβλίου) και η Ελλάδα είχε μέχρι πρότινος το τρίτο χαμηλότερο ποσοστό αναγνωστών στην Ευρώπη. Ωστόσο, οι Έλληνες bookcrossers αυξάνονται θεαματικά. Από 14 το 2001, έφθασαν σήμερα τους 500, πρόσφατα μάλιστα προστέθηκαν νέα μέλη από τη Θεσσαλονίκη, τη Βέροια και την Κατερίνη. Αυτήν τη στιγμή υπάρχουν 40 βιβλία «απελευθερωμένα» κάπου μεταξύ Κρήτης και Έβρου, αλλά το καλοκαίρι, λόγω τουρισμού, σχεδόν τριπλασιάζονται. Σε μια χώρα όπου δεν υπάρχει η παράδοση του δανεισμού βιβλίων, όπου οι δημοτικές-δανειστικές βιβλιοθήκες υπολειτουργούν, όπου η σύγχρονη λογοτεχνία είναι σχεδόν απρόσιτη στην Εθνική Βιβλιοθήκη, όπου τα book clubs (ομάδες φιλαναγνωστών που συζητούν για συγκεκριμένα βιβλία) έχουν ναυαγήσει, όπου τα δραστήρια και φιλόξενα βιβλιοπωλεία είναι ελάχιστα, όπου οι λογοτεχνικές βραδιές έχουν διαφημιστικό χαρακτήρα, σε μια χώρα του «τζάμπα» όπως η δική μας, το BookCrossing θα μπορούσε πραγματικά να είναι η εναλλακτική πρόταση που θα καλλιεργούσε την αγάπη της ανάγνωσης. Αρκεί η εξοικείωση με το Ίντερνετ να ήταν μεγαλύτερη. Ήδη όμως, υπάρχει από ό,τι φαίνεται ένα αυξανόμενο κοινό νέων που επικοινωνούν με τα βιβλία μέσα από ανεπίσημους διαύλους και δεν εντοπίζονται από τις δημοσκοπήσεις. Δεν είναι ευοίωνο αυτό;

ΤΑ ΝΕΑ , 26/02/2005